DEPRESJA U DZIECI I MŁODZIEŻY

CO TO JEST DEPRESJA?

 

Depresja to choroba, która może dotknąć każdego. Bez względu na wiek, status społeczny, wyniki w nauce, popularność czy liczbę znajomych na facebooku  lub  innych portalach społecznościowych.

Depresja kojarzy nam się przede wszystkim ze smutkiem czy obniżonym nastrojem. Nawet w języku potocznym używamy tego słowa dla określenia przygnębienia, złego samopoczucia. Oczywiście gorszy dzień może zdarzyć się każdemu. Jeśli jednak  jest ich coraz więcej może to być objaw depresji – choroby, która wymaga pomocy specjalisty.

CZYM OBJAWIA SIĘ DEPRESJA?

Warto wiedzieć jak objawia się depresja aby dać szansę sobie lub bliskiej nam osobie na skorzystanie z pomocy i wyjście z choroby.

Głównie depresja objawia się : Podobnie jak u dorosłych także i młodzieży i dzieci:

• Pogorszeniem nastroju- smutkiem

 spowolnieniem psychoruchowym, lub zmniejszeniem apetytu (rzadziej jego wzmożeniem).

• anhedonią - niezdolnością do przeżywania przyjemności np. ograniczenie lub rezygnacja z zainteresowań i aktywności, które dotychczas sprawiały radość
• zmiany w zakresie aktywności psychoruchowej – spowolnienie lub pobudzenie
• poczucie braku nadziei i sensu życia
• niskie poczucie własnej wartości
• nadmierne poczucie winy
• poczucie bezradności (mała wiara w swoje możliwości)
• spadek energii
• nadmierna męczliwość
• zaburzenia koncentracji uwagi
• wzrost lub spadek apetytu
• zaburzeniem rytmu dobowego (bezsennością lub nadmierną sennością) (utrzymujące się przez pewien czas wyraźne trudności z zasypianiem lub wczesne wybudzanie).
• nawracające myśli o śmierci i samobójstwie

U nastolatków na przykład objawy, które wysuwają się na plan pierwszy mogą różnić się od tych, które najczęściej występują u osób dorosłych. Często najbardziej widoczne jest wręcz rozdrażnienie, drażliwość. Młody człowiek łatwo wpada w złość lub rozpacz, czasem przejawia wrogość wobec otoczenia zniechęcając do bliższego kontaktu.

 

JAK SAMEMU ODRÓŻNIĆ DEPRESJĘ OD ZWYKŁEGO SMUTKU LUB GORSZEGO SAMOPOCZUCIA?

• Każdemu z nas zdarzają się tzw. górki i dołki nastroju. Wiele osób stosuje termin "depresja" opisując uczucie smutku, ale ta choroba to coś znacznie więcej.
• Depresja przede wszystkim różni się od uczucia smutku tym, że zakłóca codzienne życie.
• Nie pozwala normalnie pracować, uczyć się, jeść, spać czy po prostu dobrze bawić.
• Uczucia bezsilności, bezradności, beznadziejności są bardzo intensywne i rzadko ustępują chociażby w najmniejszym stopniu.
• Najczęściej sprowadza się to do tego, że dotychczasowe hobby przestaje interesować ,chory unika spotkań ze znajomymi, towarzyszy mu ciągłe uczucie zmęczenia.
• Wykonywanie codziennych obowiązków przytłacza.

CZY TO JUŻ DEPRESJA?

Pierwsze objawy depresji często pozostają niezauważone, nie tylko przez bliskich, ale nawet samych pacjentów. 

Jeśli jednak przez co najmniej 14 dni występuje 5 spośród niżej wymienionych symptomów wyszczególnionych przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) oznacza to, że należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza:

• Jesteś smutny przez większą część dnia, niemal codziennie. Często płaczesz.
• Nic Cię nie cieszy. Nie jesteś zainteresowany wykonywaniem codziennych czynności przez większą część dnia, prawie każdego dnia.
• Czujesz się zmęczony prawie każdego dnia.
• Twój apetyt się zmienił, straciłeś lub przybrałeś na wadze.
• Źle sypiasz, cierpisz na bezsenność lub nadmierną senność.
• Czujesz się podniecony lub niespokojny, inni też to zauważają.
• Masz trudności ze skupieniem uwagi i myśleniem niemal każdego dnia. Nawet proste zadania wydają się trudne do rozwiązania, a decyzje niemożliwe do podjęcia.
• Czujesz się bezużyteczny i masz poczucie winy prawie codziennie.
• Odczuwasz napięcie.
• Myślisz o śmierci, o samobójstwie.

 

UWAGA ! NIE LEKCEWAŻ TYCH OBJAWÓW.

 W każdej sytuacji objawy sugerujące depresję warto skonsultować z psychologiem. Czasem wystarczy, krótka rozmowa, aby rozwiać wszelkie wątpliwości i otrzymać konieczne w trudnych chwilach wsparcia.

 

CO KONKRETNIE MOŻE SPOWODOWAĆ DEPRESJĘ?

Przyczyną wystąpienia depresji klinicznej nie jest jakiś pojedynczy czynnik biologiczny czy jedno zewnętrzne zdarzenie. Depresję mogą wywołać  procesy biochemiczne zachodzące w mózgu, czynniki genetyczne czy wpływ środowiska zewnętrznego.

Głównymi przyczynami depresji są czynniki biologiczne

Aspekty biologiczne powiązane z depresją to m.in.:

• uwarunkowania genetyczne;
• zaburzenia neuroprzekaźnictwa serotoniny, dopaminy, noradrenaliny,

GABA, acetylocholiny;

• zaburzenia hormonalne obejmujące kortyzol (hormon stresu), a także niedobór tyroksyny i testosteronu u mężczyzn, spadek stężenia estrogenu u kobiet.

Do przyczyn zaburzenia neuroprzekaźnictwa można zaliczyć:

• stres;
• zmiany hormonalne – wywołane wahaniami nastroju, występujące po porodzie, związane z klimakterium czy PMS;
• leki – działania niepożądane leków na ciśnienie, przeciwlękowych, antykoncepcji czy podawanych osobom z chorobą Parkinsona;
• choroby somatyczne, np. tarczycy, zapalenie jelit, astma, cukrzyca, grypa, AIDS;
• nadużywanie alkoholu lub innych substancji psychoaktywnych przez członków rodziny,
• przemoc w rodzinie,
• przewlekła choroba któregoś z rodziców, innego członka rodziny lub samego dziecka,
• utrata ukochanej bliskiej osoby spowodowana śmiercią lub np. rozwodem rodziców,
• sytuacje psychicznego, fizycznego lub seksualnego wykorzystywania przez opiekunów,
• przewlekły konflikt małżeński rodziców,
• zaniedbanie,
• brak zainteresowania,
• wrogość i emocjonalne odrzucenie, nadmierne kontrolowanie przez rodziców,
• obarczanie dziecka zbyt dużą, przerastającą jego możliwości odpowiedzialnością,
• trudna sytuacja materialna oraz społeczna izolacja rodziny.

Zauważa się też rodzinne predyspozycje do depresji – mogą one mieć charakter dziedziczny, ale też wynikać z wychowywania się w konkretnych warunkach i wynoszenia z nich niekorzystnych cech czy zachowań psychospołecznych.

JAK ZACHOWYWAĆ SIĘ WOBEC OSÓB Z DEPRESJĄ? JAK POMÓC?

Należy pamiętać że naszą rolą nie jest stawianie diagnozy. Jest to rola specjalistów. To co, możemy zrobić to zwrócić uwagę i nie bagatelizować tego, co dzieje się z bliską nam osobą. Każda nagła zmiana zachowania osoby nam bliskiej zawsze powinna zwrócić naszą uwagę. Czasem więcej niż słowa może zdziałać przytulenie, obecność, która daje nadzieję, że ktoś się interesuje i będzie towarzyszył w pierwszych krokach, do zmiany na lepsze. To ważne nawet jeśli początkowo osoba chora stawia opór. Pomocna może też być szczera rozmowa, która  może  wskazać źródło problemów i pomóc znaleźć praktyczne rozwiązania. Zawsze warto też powiedzieć bliskiej osobie, że widzisz, że dzieje się z nią coś niepokojącego, porozmawiać o swoich obserwacjach i zachęcić do konsultacji ze specjalistą (psychologiem, psychoterapeutą, psychiatrą). wskazać miejsca, gdzie on oraz  jego rodzina mogą uzyskać specjalistyczną pomoc.

 

CZY SĄ JAKIEŚ INNE METODY LECZENIA DEPRESJI OPRÓCZ BRANIA LEKÓW? CZY SZPITALE PSYCHIATRYCZNE SĄ OSTATECZNOŚCIĄ W SYTUACJI, GDY NIC INNEGO NIE POMAGA?

Leczenie depresji odbywa się przy użyciu środków farmakologicznych, jak i psychoterapii. Efekty leków powinny wystąpić po kilkutygodniowym stosowaniu. Nie wykluczone jest przyjmowanie środków farmakologicznych w trakcie leczenia psychoterapią.

Depresja jest okresem, który – to prawda, może być trudny zarówno dla osoby chorej, jak i jej najbliższych. Jednak nie jest to stan, który trwa wiecznie. Mimo, że takie odczucia może wzbudzać. Depresja jeśli się pojawi, może być tylko przystankiem w życiu, chwilą czasem krótszą, czasem dłuższą, ale taką, która mija. Jest jeden warunek. Trzeba poprosić o pomoc.

CZY ZAWSZE WRAZ Z DEPRESJĄ POJAWIAJĄ SIĘ MYŚLI SAMOBÓJCZE?

Nie zawsze i nie wszyscy chorzy na depresję  decydują się na rozwiązanie swoich problemów samobójstwem. Należy jednak pamiętać że depresja zwiększa ryzyko popełnienia samobójstwa przez chorą osobę! Wśród osób chorujących na depresję 40-80% chorych ma myśli samobójcze, 20-60% podejmuje próby samobójcze, aż 15% chorych skutecznie odbiera sobie życie.

CZY JEST MOŻLIWOŚĆ WYJŚCIA Z DEPRESJI BEZ POMOCY PSYCHOLOGA/ PSYCHIATRY?

Depresja jest chorobą, która jak każda inna choroba wymaga konsultacji ze specjalistą. To ważne bo tylko profesjonalista może pomóc wyjść z choroby i wrócić do normalnego funkcjonowania. Dla człowieka z depresją odebranie sobie życia, to jedyna ucieczka przed ciągłym uczuciem bezsilności. Dlatego tak ważne jest poszukiwanie fachowej porady. Lekarz pomoże znaleźć te elementy życia, które nasilają objawy depresji i wskazać sposoby ich modyfikacji. Może również zalecić Ci zmianę stylu życia, wskazać skuteczne techniki relaksacyjne lub zastosować leczenie farmakologiczne (antydepresantami).

 

JAK POWIEDZIEĆ RODZICOM, ŻE PODEJRZEWA SIĘ U SIEBIE DEPRESJĘ?

Porozmawiaj z rodzicami powiedz, że jest Ci źle. Nie widzisz sensu życia. Każdy dzień jest męką, a otaczający Cię ludzie nie rozumieją twojego smutku i złego nastroju. Możesz sam zrobić pierwszy krok, by to zmienić. Poproś o pomoc.

 

Uwaga! Jeśli dziecko wypowiada myśli na temat braku sensu życia, interesuje się umieraniem, twierdzi, że chciałby zasnąć i więcej się nie obudzić, szuka informacji na temat leków, trucizn, ujawnia choćby niewielkie zamiary popełnienia samobójstwa, to istnieje poważne ryzyko podjęcia przez nie próby samobójczej. W takiej sytuacji kontakt ze specjalistą powinien być natychmiastowy. Może się okazać, że konieczna będzie hospitalizacja dziecka.

  Pedagog szkolny

mgr Joanna Wyrostek

Źródło i przydatne linki:

NASTOLETNIA DEPRESJA – PORADNIKDLA MŁODZIEŻY https://docplayer.pl/104898406-Nastoletnia-depresja-poradnik.html?fbclid=IwAR0o6SriOMNgAYYBSm3bfLndU-P1LpdN2mjfN-WJKoWcU0aLcPCb1JCEMB4

https://forumprzeciwdepresji.pl/